Fundusze na renowacje zabytków
SKOZK I NFRZK – NA POMOC KRAKOWSKIM ZABYTKOM
Tuż po wpisie Krakowa na listę Światowego Dziedzictwa, 18 grudnia 1978 r. powstał Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK), którego działalność skupiła się na odnowie zabytków z obszaru światowego dziedzictwa i polegała na ich finansowaniu przez inne polskie miasta lub zakłady przemysłowe. 18. kwietnia 1985 r. Sejm dodatkowo przyjął ustawę o utworzeniu Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa (NFRZK), finansowanego z budżetu państwa. Dysponentem tego Funduszu został SKOZK, który skupia dzisiaj wybitne autorytety środowiska krakowskiego, specjalistów w zakresie ochrony i konserwacji zabytków oraz przedstawicieli władz Krakowa.
Rewaloryzacja zabytków w historycznym centrum miasta od początku istnienia Funduszu prowadzona była systematycznie i kompleksowo w obrębie poszczególnych kwartałów zabudowy. W ostatnich latach Fundusz dysponuje kwotą około 30 milionów złotych (ok. 6 milionów euro) rocznie, z której finansuje się odnowę najcenniejszych zabytków, stanowiących własność Skarbu Państwa, Gminy Miejskiej Kraków, kościołów i związków wyznaniowych oraz właścicieli prywatnych (około 100 zadań dofinansowywanych w wysokości 45%).
Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa i przynależny mu fundusz powstał w czasach, w których historyczne centrum Krakowa stanowiło w dużej mierze obszar zaniedbany, dotknięty przez lata celowej polityki komunistycznych władz i kiepską sytuację ekonomiczną w realiach gospodarki centralnie planowanej. Mechanizm funduszu stanowił w owym okresie pionierskie narzędzie systemowego zarządzania obszarem o ogromnym nagromadzeniu zabytków kluczowych dla tożsamości polskiej kultury, stanowiącym zarazem ważne miejsce dziedzictwa kultury europejskiej.
Czasy zmieniły się, ale wiele cennych zabytków Krakowa reprezentujące różne epoki w dziejach Polski i Europy nadal czeka na odrestaurowanie. Jednocześnie mechanizm społecznego współzarządzania dziedzictwem poprzez SKOZK stanowi wzór możliwy do równoległego wdrożenia w innych miejscach kraju wyróżniających się cennymi zespołami obiektów zabytkowych.
MIEJSKIE DOTACJE NA PRACE KONSERWATORSKIE I RESTAURATORSKIE
Krakowskie zabytki uzyskują również regularne wsparcie finansowe z budżetu Gminy Miejskiej Kraków.
Od 2006 roku Gmina Kraków dofinansowuje prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane prowadzone przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, a od 2019 roku również prace przy obiektach znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków. Głównym celem przyznawanych przez Gminę dotacji jest wspieranie działań właścicieli zabytków w celu zapewnienia właściwej opieki nad zabytkowymi obiektami Krakowa.
W okresie ponad 15 lat trwania programu na prace konserwatorskie miasto przeznaczyło blisko 50 mln zł. Pozwoliło to przeprowadzić prace przy kilkuset obiektach zabytkowych, w tym takim unikatowych obiektach jak Ołtarz Wita Stwosza, Opactwo Tynieckie czy Klasztor Ojców Paulinów na Skałce. Z dotacji korzystają jednak w głównej mierze krakowskie kamienice, którym dzięki wsparciu Miasta, przywracany jest dawny blask.
Efekty wielu z tych prac można zobaczyć w specjalnym cyklu Kraków Heritage na oficjalnej stronie miasta.
We fragmencie dotyczącym SKOZK i NFRZK wykorzystano tekst Haliny Rojkowskiej-Tasak pn. Zarządzanie na obszarze światowego dziedzictwa.
