Miejsce Światowego Dziedzictwa w miejskich strategiach
Od czasu przemiany ustrojowej i powstania samorządu miejskiego w 1990 r. zmieniła się polityka zarządzania dziedzictwem kulturowym Krakowa. Pojawiły się większe możliwości do wdrażania programów ochrony, konserwacji, rewitalizacji zabytkowych dzielnic miasta i poszczególnych obiektów. Programy te wpisane są w Strategię Rozwoju Miasta, Strategię Rozwoju Kultury, Strategię Rozwoju Turystyki i budują zrównoważony rozwój miasta, podkreślając jego odrębność kulturową. Obszar światowego dziedzictwa objęty został też Lokalnym Programem Rewitalizacji Starego Miasta uchwalonym przez Radę Miasta Krakowa w 2008 r. jako jeden z ważniejszych obszarów w ramach Miejskiego Programu Rewitalizacji. Celem tych programów jest poprawa jakości życia mieszkańców.
Najważniejszym dokumentem wprowadzającym zasady ochrony i zarządzania dziedzictwem jest uchwalony przez Radę Miasta Krakowa w 2010 r. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego „Stare Miasto”, który obejmuje miasto lokacyjne otoczone Plantami Krakowskimi oraz Wzgórze Wawelskie.
Podstawowym zapisem w planie jest ochrona sylwety miasta poprzez zakaz stosowania dominant architektonicznych. Chroniony jest istniejący układ urbanistyczny z zabudową mieszkalną, sakralną i budynkami użyteczności publicznej, osie widokowe z poszczególnych rejonów Starego Miasta, a szczególnie widoki na Rynek Główny, Drogę Królewską, Wzgórze Wawelskie i znaczące obiekty zabytkowe.
Na całym obszarze ustanowiono archeologiczną strefę ochrony konserwatorskiej z uwagi na osadnictwo sięgające wczesnego średniowiecza. Nie chcąc dopuścić do wyludnienia zabytkowego centrum miasta, w budynkach mieszkalno-usługowych ograniczono funkcję usługową do dwóch pierwszych kondygnacji nadziemnych i piwnic. Duży nacisk położony jest na ochronę przestrzeni publicznych, m.in. usunięto parkingi z głównych placów miasta i ograniczono miejsca parkingowe.
W XXI wieku jeszcze większą niż dotychczas uwagę zaczęto przykładać do estetyki przestrzeni publicznej. W 2003 roku nową formą ochrony zabytków stały się w Polsce parki kulturowe, które dały samorządom skuteczne narzędzia w zakresie ochrony historycznego pejzażu kulturowego, regulacji reklamy outdoorowej i handlu ulicznego. W drugiej dekadzie obecnego stulecia Kraków stał się liderem we wdrażaniu idei parków kulturowych.
Tekst: Halina Rojkowska-Tasak
Redakcja: zespół Kraków Heritage
