Kina i festiwale filmowe
Szum projektora w kameralnej sali kinowej to chyba jeden z najprzyjemniejszych dźwięków, na jakie możemy się natknąć spacerując po Krakowie. Równie dobrym pomysłem jest wybrać się pod Wawel w czasie jednego z filmowych festiwali. Kiedy najlepiej to zrobić i do których krakowskich kin szczególnie warto zajrzeć?
MAGIA KINEMATOGRAFU
W 1895 roku, kiedy zadziwieni mieszkańcy Paryża byli świadkami pierwszego w dziejach pokazu kinematografu, Kraków był wiodącym ośrodkiem kultury polskiej. Przyjazna językowo polityka austriackich Habsburgów ściągała pod Wawel licznych artystów i ludzi kultury, którzy nie mogli swobodnie tworzyć gdzie indziej. Nie dziwne więc, że to właśnie raptem rok później w Krakowie, w dzisiejszym Teatrze im. Słowackiego miał miejsce pierwszy na ziemiach polskich pokaz wynalazku braci Lumière. A to był dopiero początek kultury filmowej w mieście Romana Polańskiego i Wojciecha Jerzego Hasa.
W przedwojennym Krakowie – mieście ponad dwukrotnie mniejszym niż dziś – działało 15 kin różnego rodzaju. Od pierwszego stałego kinowego adresu, założonego w 1907 roku tzw. Cyrku Edisona, przez nowoczesne Kino Wanda stworzone pięć lat później w specjalnie na ten cel wybudowanym, secesyjnym budynku przy ul. Św. Gertrudy, czy powstałą w tym samym czasie „Uciechę” przy ul. Starowiślnej – kina były popularnym miejscem spotkań, przełamywania społecznych konwenansów, a przede wszystkim – rozrywki.
SPACEREM PO KRAKOWSKICH KINACH
Dziś, mimo trwającej ery multipleksów, boomu na platformy VOD i prywatne oglądanie filmów w domowym zaciszu, kina studyjne w Krakowie stanowią nadal żywe centra kultury. Bezdyskusyjnie najważniejszym dla krakowian adresem jest klimatyczne, art-house’owe Kino Pod Baranami (Rynek Główny 27), łączące ambitny, bardzo bogaty repertuar z centralną lokalizacją przy samym Rynku Głównym, w pałacu stanowiącym od lat miejsce spotkań i jeden z symboli kultury mieszczańskiej Krakowa.
Krok w krok za popularnymi „Baranami” podąża oferta kameralnych kin dzielnicowych. To usytuowane w rejonie Kleparza, w siedzibie oddziału YMCA, popularne wśród studentów Kino Agrafka (ul. Krowoderska 8), którego dodatkową atrakcją w sezonie letnim są plenerowe pokazy na tarasie. To ukochane przez mieszkańców Krowodrzy Kino Mikro (ul. Lea 5), działające od 1959 roku w modernistycznym kwartale wyznaczanym przez ul. Lea i Plac Inwalidów, z niezwykłym, archiwalnym spotem pod melodię piosenki „Jak długo na Wawelu” wyświetlanym przed każdym seansem (i własnym hymnem!). To działające od niedawna w Podgórzu Kino Kika (ul. Krasickiego 18), a także Kino Sfinks w ośrodku kultury im. C.K. Norwida (os. Górali 5), dobrze znane mieszkańcom Nowej Huty – dzielnicy, w której zachowały się dwa niezwykłe socrealistyczne budynki stworzone specjalnie na potrzeby kin Świt i Światowid.
Korowód krakowskich kin z duszą i historią zamyka Kino Kijów (al. Krasińskiego 34) z ogromną salą na 960 osób, które od swojego otwarcia w 1967 roku dumnie gości najważniejsze filmowe premiery i wydarzenia w Krakowie. Wartością samą w sobie jest charakterystyczna, modernistyczna bryła budynku kina projektu Witolda Cęckiewicza oraz piękne mozaiki autorstwa Krystyny Zgud-Strachockiej i Jerzego Kowala. To w „Kijowie” przez wiele lat dzieci z krakowskich szkół przeżywały swoje pierwsze chwile z wielkim ekranem.
MIASTO FILMOWYCH FESTIWALI
Innym znakiem rozpoznawczym filmowej kultury Krakowa są festiwale. Szczególne wzmożenie i wysyp pokazów nadchodzi wiosną, kiedy na przełomie kwietnia i maja miasto opanowuje Mastercard Off Camera. Idea organizacji w Krakowie cyklicznego przeglądu najciekawszych osiągnięć autorskiego i niezależnego kina pełnometrażowego z całego świata sięga 2007 roku, kiedy zainaugurowano pierwszą edycję festiwalu. Odciski gwiazd kina będących gośćmi wydarzenia podziwiać można nad Wisłą, na Bulwarze Czerwieńskim.
Chronologiczną palmę pierwszeństwa dzierży jednak Krakowski Festiwal Filmowy, najstarszy w Polsce i jeden z najstarszych w Europie (jego I edycja miała miejsce w 1961 roku), od początku zorientowany zarówno na polskie i zagraniczne kino dokumentalne, animację i krótki metraż. To wydarzenie z oryginalną, przykuwającą uwagę kreacją oraz wierną i bardzo zżytą publicznością. Podobny charakter ma późnojesienny festiwal Etiuda & Anima zainaugurowany w 1993 roku, dedykowany filmom krótkometrażowym i animacji i jak żaden inny angażujący szczególnie środowiska studenckie. Kraków gości też niezliczoną ilość tematycznych przeglądów filmowych, takich jak Festiwal Kina Niemego.
