Współczesne miasta, zwłaszcza te, które odwiedzają miliony turystów i dziesiątki tysięcy inwestorów rocznie, muszą być przygotowane na liczne wyzwania tożsame ze statusem „międzynarodowej marki”. Jak pokazały w ostatnich latach doświadczenia wielu z nich, niezwykle trudno ustrzec się przed licznymi pułapkami sukcesu.

W świecie wielkich, bogatych, wspaniałych stolic kultury, które w coraz bardziej wyszukany sposób rywalizują ze sobą o prym „wyjątkowości”, mądra strategia rozwojowa to dziś znacznie więcej niż tylko solidny plan urbanistycznego rozwoju.

Na początku są pytania!

Jak wielokrotnie przekonał się niejeden ambitny włodarz, droga do wspomnianej wyjątkowości i unikatowości (niezależnie czy mówimy o kraju, regionie, metropolii czy mieście) usiana jest często bardzo trudnymi do przewidzenia wyzwaniami, nie mówiąc o długofalowych procesach, które bywa, że z czasem okazują się nieodwracalne.

Listę potencjalnych trudności zwykle otwierają sprawy, które wielu mogą się wydawać najbardziej oczywiste (czystość ulic, utrzymanie zieleni, parków i skwerów, standardy jakościowe komunikacji publicznej, systemy oznakowania i informacji publicznej) aż po znacznie bardziej złożone zagadnienia, za którymi kryją się najważniejsze pytania i odpowiedzi dotyczące wizji przyszłości i strategii rozwoju miasta. Innymi słowy, stratedzy i włodarze miast mających międzynarodowe ambicje, zwłaszcza gdy mówimy o tzw. standardach lub wizerunku, muszą dziś nie tylko wiedzieć, ale i potrafić zmierzyć odpowiedzi na poniższe pytania:

• Kto i z jakich powodów przyjeżdża do mojego miasta najchętniej?
• Kto chciał(a)bym, aby przyjeżdżał chętniej?
• Z czym kojarzy się moje miasto, komu, gdzie i dlaczego?
• Jakie są 3 najważniejsze „nośniki” marki mojego miasta w wymiarze międzynarodowym?
• Co stanowi o faktycznej „unikatowości” mojego miasta na tle innych miast historycznych i licznych światowych centrów kultury i dziedzictwa kulturowego?
• Czy moje miasto jest przyjazne dla… [kilkadziesiąt kategorii i grup docelowych]? 
• Jak najlepiej radzić sobie z największymi obszarami ryzyka wpływającymi na reputację i międzynarodowy wizerunek miasta?
• Czy moje miasto jest „spójne”[architektura, wizja rozwoju urbanistycznego]?
• Czy moje miasto wprowadza śmiałe, futurystyczne rozwiązania, czy „woli nie ryzykować” naśladując i koncentrując uwagę głównie na sprawdzonych pomysłach?
• Czy wyznacza trendy, czy podąża za tzw. „najlepszymi praktykami” innych?

To tylko kilka spośród bardzo wielu pytań, które spędzają sen z powiek miejskich i samorządowych liderów i strategów. Są i inne, szalenie istotne zagadnienia, wokół których toczą się rozmaite dyskusje, najczęściej na poziomie akademickim. Na przykład:

• Jak chronić miasto i jego indywidualność przed tzw. szkodliwymi mechanizmami uniformizującymi, zgubnymi efektami globalizacji, czy „turystyfikacji”? 
• Jak chronić pejzaż kulturowy i nie dopuścić do nadmiernej eksploatacji tzw. nieodnawialnych zasobów dziedzictwa historycznego miast?

Dla wielu, najistotniejsze wciąż jednak pozostają pytania z gatunku „Jak mierzyć realną wartość i wpływ miejskich wydarzeń, festiwali, konferencji, wystaw posługując się językiem materialnych korzyści?” Odpowiedzi na to i wiele podobnych pytań postaramy się udzielić w najbliższych tygodniach i miesiącach na łamach bloga Kraków Heritage.

Powrót do przyszłości

W globalnej dyskusji o przyszłości miast, coraz częściej mówi się o zachowaniu niezbędnej równowagi pomiędzy tzw. przestrzenią przyjazną do życia, a często w niewystarczającym stopniu „regulowanymi” ambicjami rozwojowymi miast (np. delikatna relacja pomiędzy architekturą biznesową/użytkową, a tzw. wspólną przestrzenią miejską, utrzymywaną i rozwijaną z myślą rekreacji i wypoczynku). 

Co bardziej innowacyjne miasta, w coraz większym stopniu angażują też samych mieszkańców, zarówno w projektowanie przestrzeni miejskiej jak i jej najważniejszych funkcji. Zapraszają do aktywnego udziału w tym procesie nie tylko zainteresowane tematyką organizacje pozarządowe, ale przede wszystkim bezpośrednich użytkowników współtworzonych rozwiązań. Nic więc dziwnego, że takie pojęcia jak „zieleń” w przestrzeni miejskiej, wszystko co związane z czystością powietrza i możliwie najmniejszym „śladem węglowym” w cyklu życia proponowanych rozwiązań nabierają dziś jeszcze większego znaczenia niż kiedykolwiek. Tematy te dojrzały już chyba w odbiorze społecznym i kręgach decyzyjnych na tyle, że powoli przestają być przemijającą modą – zbyt często niepraktyczną i za drogą w realizacji – a stają się absolutna koniecznością, zwłaszcza jeśli miasto, o którym mówimy, chce zachować prawo do używania takich określeń jak „zrównoważone” czy „odpowiedzialne”, o „przyjazne”, „innowacyjne”, czy „kreatywne” nie wspominając.

Wspólnie szukając odpowiedzi…

Przygotowując się do 15. Światowego Kongresu Organizacji Miast Światowego Dziedzictwa OWHC (Kraków, 2-5 czerwca 2019 r.), w najbliższych tygodniach i miesiącach, na łamach tego bloga, będziemy podejmowali najistotniejsze tematy związane z przyszłością miast, innowacyjnością wdrażanych na świecie rozwiązań oraz tego jak Miasto Kraków odpowiada na wyzwania współczesności i potrzeby mieszkańców miasta.

Kongres odbędzie się w Europie Środkowej po raz pierwszy w historii, dlatego też chcielibyśmy położyć szczególny nacisk na doświadczenia, unikatowe atuty i wyzwania tej właśnie części świata. Chcemy, aby Kraków był istotnym, merytorycznym głosem w globalnej dyskusji o światowym dziedzictwie kulturowym oraz najlepszych praktykach w zakresie rozwoju zrównoważonych miast przyszłości – miast, które nie zapominają o budowaniu przyjaznej przestrzeni, pozostającej w harmonii z najważniejszymi, codziennymi potrzebami człowieka.

Serdecznie Państwa zapraszamy do udziału w dyskusji na tematy, które będziemy tutaj poruszać. Jeśli już teraz, myśląc o 10 pytaniach, które przytoczyliśmy powyżej, przychodzą Państwu do głowy jakieś szczególnie ciekawe przykłady miast i rozwiązań, o których warto napisać, serdecznie zachęcamy do podzielenia się z nami Państwa wiedzą i obserwacjami – również za pośrednictwem portali społecznościowych (Facebook, Twitter, Instagram), pod hasłem „Kraków Heritage” (#krakowheritage).

Bądźcie z nami!