Księgarnie

Kraków to wymarzone miejsce dla miłośników książek, aromatu kawy i pogawędek o literaturze. Poznajcie krakowskie księgarnie!

Zawsze powtarzam, że miasto nie jest miastem, jeśli nie ma w nim księgarni. Może nazywać się miastem, ale bez księgarni nikogo nie nabierze – kiedy popularny brytyjski pisarz Neil Gaiman wypowiadał te słowa, z pewnością nie myślał o Krakowie. W pierwszym polskim Mieście Literatury UNESCO działa dziś około 80 księgarń. Nie kręcono w nich może scen do filmowej ekranizacji Harry’ego Pottera, jak w słynnej Livraria Lello w Porto (jeszcze!), ale są niemniej niezwykłe i różnorodne.

Krakowskie księgarnie to miejsca otwierające na nowe czytelnicze doświadczenia, żywe centra kultury, a także przestrzenie, w których można o książkach po prostu porozmawiać. Poznajmy je bliżej!

NAJSTARSZA KSIĘGARNIA W EUROPIE

Kraków może się poszczycić jedną z najstarszych księgarń w Europie – mieści się ona w Kamienicy Kromerowskiej, przy Rynku Głównym pod numerem 23. W 1610 roku koloński kupiec Franciszek Mercenich ulokował tu „sklep na ulicę otworzysty, w którym księgi przedaje”. Po długiej przerwie księgarnia wróciła pod ten adres w II połowie XIX wieku. Później otworzyła tutaj swój punkt popularna sieć księgarni Gebethner i Wolff – i pod taką nazwą kojarzą do dziś ten adres starsi krakowianie.

W XXI wieku księgarnia wciąż działa i organizuje spotkania z pisarzami: gościli tu m.in. Stanisław Lem, Carlos Fuentes (który nazwał miejsce „świątynią książki”), Amos Oz czy Herta Müller. Pomiędzy gotyckimi portalami dwóch sal na końcu księgarni znaleźć pamiątki po krakowskich noblistach – Wisławie Szymborskiej i Czesławie Miłoszu, a strop prowadzącego do nich charakterystycznego, wąskiego przejścia zdobią podobizny kilkudziesięciu pisarzy związanych z miastem.

SZLAKIEM UNIWERSYTECKIM

Obecność najstarszego w Polsce Uniwersytetu Jagiellońskiego i innych uczelni od wieków stwarzała warunki dla rozwoju księgarni w Krakowie. Najbogatszą ofertę skierowaną do licznych w Krakowie studentów posiada Główna Księgarnia Naukowa – największa niezależna księgarnia w Polsce (ul. Podwale 6). Sekundują jej położona w sercu starego kwartału uniwersyteckiego Księgarnia Akademicka (ul. Św. Anny 6) oraz założona z inicjatywy ks. prof. Michała Hellera, krzyżująca ze sobą światy nauki i literatury pięknej księgarnia De Revolutionibus (od 2023 przy Rynku Podgórskim 8), nawiązująca nazwą do słynnej rozprawy Mikołaja Kopernika.

Unikalnym miejscem na bibliofilskiej mapie Krakowa jest Massolit Books. Księgarnia nawiązująca nazwą do tajnego stowarzyszenia literatów z Mistrza i Małgorzaty stała się nieformalnym centrum społeczności anglojęzycznej Krakowa. Wizyta w klimatycznym lokalu w starej kamienicy przy ul. Felicjanek 4, wypełnionym po sufit używanymi książkami, dźwiękami nowojorskiego jazzu, zapachem kawy i czekoladowego brownie to niezapomniane przeżycie. Drugi punkt księgarni, która znana jest również jako sieć rzemieślniczych piekarni o tej samej nazwie znajduje się na Kazimierzu, przy ul. Józefa 25.

ANTYKWARIATY I KSIĄŻKI JAKO LEKARSTWA DLA DUSZY

Zagłębiając się w świat krakowskich księgarń, nie sposób nie wspomnieć o antykwariatach. Kraków – jedno z nielicznych centrów polskiej kultury, które ominęły zniszczenia wojenne w XX wieku – jest drugim pod względem wielkości rynkiem antykwarycznym kraju. Urokliwe miejsca przy ulicach Stolarskiej czy Sławkowskiej przyciągają profesorów i studentów, a w okolicach krakowskich uczelni natrafić można na małe antykwariaty specjalizujące się w konkretnych dziedzinach.

Bezdyskusyjnie najpiękniejszy krakowski antykwariat zajął miejsce po zabytkowej aptece pod Aniołem Stróżem przy ul. Kościuszki 18. Zabytkowe, wypełnione książkami apteczne meble w Antykwariacie Abecadło to gotowy plener zdjęciowy, ale też wnętrze, które stało się ulubionym miejscem sąsiedzkich spotkań i licznych, kameralnych wieczorów książkowych. Tam książki to prawdziwe „lekarstwa dla duszy” – jak reklamują je właściciele.

Obowiązkowym punktem na trasie każdego bibliofila jest ulica Szpitalna, której unikalny klimat tworzyła niegdyś działalność antykwariuszy żydowskiego pochodzenia, takich jak kilka pokoleń rodziny Taffetów. Dziś przy Szpitalnej mieszczą się dwa antykwariaty: Rara Avis i Bibliofil, organizujące regularne aukcje i nastawione na sprzedaż starodruków. Rara Avis było miejscem aukcyjnego rekordu Polski – w 2012 roku idealnie zachowane, pierwsze wydanie Sanatorium pod Klepsydrą Brunona Schulza zostało wylicytowane na kwotę 85 tys. zł!

Krajobraz kwartału antykwarycznego w północnej części Starego Miasta dopełnia najstarszy, nieprzerwanie działający Antykwariat Kamiński przy ul. Św. Jana 3, z metryką sięgającą okresu międzywojennego.  W czasie II Wojny Światowej antykwariat prowadzony przez Stefana Kamińskiego był jednym z ośrodków ruchu konspiracyjnego – drukowano tu podziemne czasopisma i wymieniano się informacjami.

KSIĘGARNIE AUTORSKIE

W Krakowie można znaleźć sprofilowane księgarnie muzyczne (Kurant, Rynek Główny 36) czy komiksowe (księgarnia Fankomiks, ul. Batorego 2). Dużą popularnością cieszy się łącząca funkcje księgarni, kawiarni i autorskiego wydawnictwa Lokator przy ul. Mostowej 1. Ciekawe połączenie stanowią księgarnia podróżnicza Bonobo, przyciągająca podróżników organizujących tam pokazy zdjęć ze swoich wypraw, oraz przylegająca do niej księgarnia Cud, oferująca książki o tematyce związanej z duchowością. Oba miejsca zajmują przeciwległe strony korytarza kamienicy przy Małym Rynku 4.

Dumą największej dzielnicy Krakowa – Nowej Huty – jest Café NOWA Księgarnia, zlokalizowana w punkcie informacji turystycznej na os. Zgody 7. Stylowo urządzona księgarnia i kawiarnia stała się popularnym miejscem spotkań nowohucian i dosłownie kipi od organizowanych tam wydarzeń: warsztatów dla dzieci, spotkań i koncertów. Podobną, kulturotwórczą rolę dla Podgórza pełni księgarnia Spółdzielni Ogniwo przy ul. Smolki 11A z literaturą o bardziej zaangażowano-społecznym profilu.

Ważnym adresem, który integruje liczną społeczność ukraińską Krakowa stała się kawiarnio-księgarnia Nić (ul. Sławkowska 28). To nie tylko przestrzeń wypełniona książkami w języku Szewczenki, ale też kawiarnia, miejsce spotkań i kulturalnych wydarzeń adresowanych dla mieszkańców Krakowa z Ukrainy.

Atrakcją samą w sobie stanowią odwiedziny Synagogi Poppera przy ul. Szerokiej 16 na Kazimierzu, w której rozgościła się księgarnia autorskiego krakowskiego wydawnictwa Austeria. Austeria, nazwą nawiązująca do tradycyjnej polsko-żydowskiej gospody z powieści Juliana Stryjkowskiego zajmuje się przede wszystkim tematyką żydowską i środkowoeuropejską, publikując m.in. dzieła Josepha Rotha czy Izaaka Babla. Wyjątkowym przedsięwzięciem wydawniczo-edytorskim Austerii są książki do pisania – seria zindywidualizowanych notesów z archiwalnymi zdjęciami i cytatami dedykowanych miastom i ludziom kultury.

W ostatnich latach osobną kategorią stają się księgarnie muzealne. Księgarnie Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie (ul. Lipowa 4) czy Międzynarodowego Centrum Kultury (Rynek Główny 25) to prawdziwe kopalnie atrakcji dla osób poszukujących albumów o sztuce i autorskich wydawnictw.

W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ

Kraków żyje książką nie tylko w zaciszu kameralnych księgarni, ale także w przestrzeni miejskiej. Znanym wśród krakowian wydarzeniem jest niedzielny targ bukinistów przy Hali Targowej, dokąd pielgrzymują liczni amatorzy starych przedmiotów i książek. Na Placu Nowym na Kazimierzu ciągle żywa jest tradycja pchlego targu, na którym obok książek można znaleźć stare meble, płyty, pocztówki i inne bibeloty. Trzeba też wspomnieć o Krakowskim Kiermaszu Książki – plenerowym targu krakowskich antykwariuszy i bukinistów, organizowanym w sezonie letnim na placu Św. Marii Magdaleny i placu Św. Ducha.